Một thị trường chứng khoán (TTCK) dạn dày kinh nghiệm và linh hoạt với những biến động của nền kinh tế sẽ chịu ảnh hưởng rõ nét đối với sự "thăng trầm" của chỉ số tiêu dùng (CPI). Tuy nhiên, với TTCK Việt Nam, mọi biến thiên không phải lúc nào cũng tuân theo quy luật đó.

Theo quy luật: CPI tăng - TTCK tròng trành

Thông thường, chỉ số tiêu dùng (CPI) ôn hòa, ổn định ở mức khoảng 5% là điều kiện lý tưởng để TTCK hoạt động bình thường, tránh sốc nóng, lạnh trong giả định các nhân tố khác liên quan đến TTCK không đổi. Còn khi CPI tăng gây ảnh hưởng đến TTCK qua 4 cơ chế sau:

1. CPI tăng sẽ trực tiếp làm tăng khó khăn cho các doanh nghiệp gắn với việc phải tăng lãi vay tín dụng, tăng lương và các chi phí đầu vào khác,từ đó làm tăng chi phí sản xuất và giá bán đầu ra, gây khó khăn về thị trường và nguy cơ đổ vỡ các kế hoạch, các hợp đồng kinh doanh nhiều hơn.

Điều này làm giảm lợi nhuận kinh doanh và lợi tức cổ phiếu, các Báo cáo tài chính kém sáng sủa và Chứng khoán của các doanh nghiệp cũng trở nên kém hấp dẫn hơn, đồng nghĩa với việc giảm sút nhiệt tình đầu tư và sự sôi động của TTCK…

2. CPI tăng sẽ làm tăng áp lực buộc nhà nước phải thực hiện chính sách tín dụng thắt chặt, như giảm hạn mức tín dụng, tăng dự trữ bắt buộc, tăng lãi suất cơ bản và lãi chiết khấu ngân hàng,các điều kiện tín dụng khác cũng ngặt nghèo hơn, khiến các nhà đầu tư chứng khoán tiếp cận nguồn tín dụng khó khăn và đắt đỏ hơn, vì vậy làm giảm đầu tư vào TTCK…

3. CPI tăng sẽ kéo theo việc phải tăng lãi suất ngân hàng, khiến lãi suất ngân hàng trở nên hấp dẫn hơn kinh doanh chứng khoán, thúc đẩy việc tăng mức gửi tiết kiệm hoặc mua vàng để bảo toàn tiền vốn của nhà đầu tư, điều này cũng khiến làm thu hẹp dòng đầu tư trên TTCK…

4. CPI tăng có thể còn gây 2 tác dụng trái chiều khác là :Tăng bán ra các chứng khoán "xấu" để rút vốn khỏi TTCK, và tăng mua vào những chứng khoán "tốt" để "ẩn nấp" lạm phát. Xu hướng bán tháo chứng khoán thường xảy ra khi trên TTCK có nhiều hàng hoá-chứng khoán chất lượng thấp và xuất hiện nhiều các tín hiệu làm giảm sút lòng tin của các nhà đầu tư, nhất là các nhà đầu tư không chuyên nghiệp, vốn mỏng…

Thông thường, CPI tăng cao có thể làm tổn thương thị trường chứng khoán.
Ảnh: La Ba

Lạm phát của Việt Nam 2007 đã đạt mức kỷ lục trong khoảng 15 năm qua, CPI tăng cao đang và sẽ ảnh hưởng đến TTCK Việt Nam theo cả 4 cơ chế tác động nêu trên, nghĩa là về cơ bản sẽ làm giảm sự sôi động mua - bán trên thị trường này so với tiềm năng và sự mong đợi của nhiều bên có liên quan.

TTCK Việt Nam đi ngược quy luật?

Tuy nhiên, có 2 điểm đáng chú ý riêng có của TTCK Việt Nam hiện nay khiến 4 cơ chế tác động nêu trên không hoàn toàn đầy đủ và tuân theo đúng về lô-gích.

Một mặt, dường như các nhà đầu tư không chịu tác động nhiều lắm của các báo cáo tài chính chính thức của các doanh nghiệp và tổ chức có cổ phiếu niêm yết hoặc chưa niêm yết trên TTCK. Đây là hiện tượng không bình thường, mà nguyên nhân có thể từ 2 phía: Chất lượng báo cáo tài chính và uy tín thực tế của doanh nghiệp chưa cao và tâm lý đầu tư ngắn hạn hoặc tự phát đám đông còn đậm.

Mặt khác, lãi suất ngân hàng đang “thực âm” và lượng tiền trong dân còn lớn, khiến nhu cầu đầu tư chứng khoán vẫn khá nóng nếu xuất hiện các cơ hội đầu tư hấp dẫn. Hơn nữa, ở Việt Nam lạm phát dường như đã ở ngưỡng đỉnh cao, trong khi TTCK lại đang ở đáy cơn sốt lạnh và đang trên đà hồi phục, dù chưa vững chắc.

Nói cách khác, trong giả định CPI không trở thành lạm phát phi mã hay siêu lạm phát kéo dài (tức từ trên 15% trở lên), thì TTCK vẫn chịu sự tương tác đồng thời và khá cân bằng bởi cả 2 luồng sức ép nhiều chiều trên. Vì vậy, TTCK không hoàn toàn đóng băng hay đổ vỡ, nhưng cũng khó sốt cao hoặc bán tháo như đã từng có vừa qua.

Vn-Index có thể lên đến 1.400 điểm...

Tuy nhiên, nếu Ngân hàng nhà nước (NHNN) tăng cường sử dụng sử dụng các công cụ nghiệp vụ để hút tiền về, thì TTCK có bị tác động nhiều không?

Như trên đã phân tích, nếu thị trường tín dụng bị thắt chặt thì chắc chắn sẽ gây sức ép kiềm chế chung sự sôi động TTCK, nhất là đối với các nhà đầu tư dùng vốn vay ngân hàng để đầu tư chứng khoán.

Ví dụ, gần đây nhất là ở Mỹ, chỉ sau khi nghe thông báo của Cục dự trữ liên bang Mỹ về mức lạm phát Mỹ ở mức trung bình, thì ngay lập tức chỉ số chứng khoán phố Wall tăng khá mạnh, do sự đoán định của giới đầu tư Mỹ về một chính sách tín dụng dễ thở hơn, trước khả năng FED sẽ hạ lãi suất để kích đẩy nền kinh tế Mỹ…

Còn ở Việt Nam, trên thực tế, mức tác động của việc NHNN hút tiền về ảnh hưởng đến TTCK còn tùy thuộc vào các công cụ nghiệp vụ mà NHNN sẽ sử dụng:

Nếu NHNN chủ trương tích cực dùng nghiệp vụ thị trường mở, nhất là tăng lãi suất cơ bản và lãi suất chiết khấu; tăng mức dự trữ bắt buộc; giảm hạn mức tín dụng ngân hàng; giảm việc dùng VNĐ mua vào USD dự trữ… thì sẽ làm giảm lượng tiền trong lưu thông và giảm dòng đầu tư chứng khoán. Khi đó TTCK sẽ bị kiềm tỏa, lạnh hơn.

Còn nếu việc hút tiền của NHNN chỉ dừng lại ở việc tăng phát hành các chứng khoán ngân hàng và trái phiếu chính phủ khác, thì không gây ảnh hưởng kiềm tỏa, mà thậm chí tạo xung lực mới làm nóng TTCK hơn, vì cho đến nay giới đầu tư vẫn coi các chứng khoán do nhà nước phát hành là hàng tốt, lãi suất hấp dẫn, an toàn và có tính thanh khoản cao…

Ngoài ra, nếu loại trừ các nhân tố ngoài nước như xu hướng tăng lạm phát , giảm tốc độ tăng trưởng GDP và một số bất ổn về KT-XH ở nhiều nước trong khu vực và trên thế giới…thì triển vọng TTCK và CPI Việt Nam 2008 về cơ bản sẽ tốt hơn năm 2007 bởi các lý do:

Một là, mặt bằng giá cả trong nước và giá chứng khoán mới đã được hình thành, dần đi vào ổn định sau một thời gian điều chỉnh thích nghi của cả doanh nghiệp, nhà đầu tư và người tiêu dùng.

Hai là, động lực và cơ hội phát triển kinh tế của Việt Nam, nhất là nhu cầu và nguồn vốn đầu tư phát triển còn dồi dào sẽ tạo thuận lợi chung cả về nhận thức, tâm lý và thực tiễn hành động cho các bên có liên quan. Năm 2008 và thời gian tới sẽ có nhiều đợt IPO mới hấp dẫn cho giới đầu tư và phát triển TTCK. Điều này cơ bản đảm bảo sự ổn định và triển vọng phát triển lạc quan của nền kinh tế nói chung, của TTCK Việt Nam trong trung hạn nói riêng .

Ba là, kinh nghiệm quản lý và cơ chế thị trường của Việt Nam sẽ hoàn thiện hơn do quyết tâm và thực tế đòi hỏi. Cạnh tranh thị trường sẽ đầy đủ và lành mạnh hơn.

Vì vậy, trong năm 2008 CPI sẽ không bị sốc cao như năm 2007, khả năng sẽ khoảng 7,5-8% và Vn-Index có thể lên tới trên dưới 1.400 điểm.

(Theo VTC News)