Ủy ban Chứng khoán đang lấy ý kiến đóng góp dự thảo quy chế quản lý giao dịch trái phiếu Chính phủ để trình Bộ Tài chính.

Quy chế này dự kiến được ban hành vào đầu quý 3/2008, cùng thời gian ban hành Quy chế giao dịch chứng khoán của các công ty đại chúng chưa niêm yết tại Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HASTC).

Trong 3 năm qua, thị trường trái phiếu Việt Nam đã thu hút được sự quan tâm lớn của các quỹ đầu tư trái phiếu quốc tế (họ đã mua khoảng 5 tỷ USD trái phiếu Chính phủ), đặc biệt là những tháng đầu năm 2008. Nguyên nhân là do hiện nay, tỷ lệ lãi trái phiếu Chính phủ của Việt Nam cao hơn so với mặt bằng của thị trường trái phiếu quốc tế và có chênh lệch tỷ giá (từ 5%-10%) khi chuyển nhượng trái phiếu từ VND sang USD bởi đồng Việt Nam tăng giá so với USD.

Trong tháng 3/2008, có những phiên nhà đầu tư nước ngoài mua vào hơn 10 triệu trái phiếu Chính phủ, chiếm 80-90% tổng khối lượng trái phiếu Chính phủ giao dịch trên thị trường với tổng giá trị giao dịch lên đến vài ngàn tỷ đồng mỗi phiên.

Sau khi quy chế quản lý giao dịch trái phiếu Chính phủ ban hành, các quỹ đầu tư sẽ càng quan tâm hơn và thị trường giao dịch trái phiếu, nhất là thị trường mua bán lại trái phiếu (repo) sẽ sôi động và minh bạch hơn hiện nay rất nhiều.

Theo dự thảo, trái phiếu Chính phủ niêm yết trên HASTC gồm trái phiếu Chính phủ các loại có kỳ hạn danh nghĩa trên 1 năm, trái phiếu chính quyền địa phương và trái phiếu do chính phủ bảo lãnh. Sau một thời gian vận hành thị trường trái phiếu Chính phủ, cơ quan quản lý sẽ cho phép mở rộng hàng hóa, gồm cả trái phiếu doanh nghiệp, trái phiếu chính quyền địa phương và trái phiếu đô thị.

Điểm nổi bật nhất là toàn bộ hoạt động giao dịch trái phiếu Chính phủ và cả các trái phiếu khác đang niêm yết tại Sở Giao dịch Chứng khoán Tp.HCM (HOSE) sẽ được tập trung giao dịch tại HASTC nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc quản lý trái phiếu và cổ phiếu. Dự thảo quy chế đưa ra một quy định rất mới là cách thức mua bán lại trái phiếu Chính phủ bằng giao dịch repo.

Khác với giao dịch thông thường, giao dịch repo không những cho phép bên bán bán cho bên mua, mà còn phải ký hợp đồng với điều khoản đến một thời hạn nhất định thì người bán sẽ mua lại của người mua số trái phiếu đã bán với một mức giá xác định được ghi trong hợp đồng. Sau khi quy chế được ban hành, giao dịch repo trái phiếu sẽ được cụ thể hóa, công khai và minh bạch hơn.

Dự thảo đưa ra hai hình thức giao dịch thỏa thuận là giao dịch thỏa thuận điện tử và giao dịch thỏa thuận thông thường. Thỏa thuận điện tử là hình thức giao dịch trong đó xuất phát từ các yêu cầu chào giá trên hệ thống, các lệnh chào mua, chào bán với cam kết chắc chắn sẽ được chào tương ứng và thực hiện ngay khi được lựa chọn mà không cần có sự xác nhận lại.

Giao dịch theo hình thức thỏa thuận điện tử được thực hiện theo nguyên tắc đại diện giao dịch của thành viên, dựa trên các yêu cầu chào giá trên hệ thống, gửi các lệnh chào mua, chào bán với cam kết chắc chắn đến đích danh đối tác gửi yêu cầu chào giá tương ứng và đối tác này sẽ lựa chọn lệnh chào phù hợp để thực hiện giao dịch. Yêu cầu chào giá có thể được gửi đến cho một, một số đối tác hoặc toàn bộ thị trường theo yêu cầu của khách hàng.

Trường hợp khách hàng không yêu cầu cụ thể thì yêu cầu chào giá được gửi cho toàn bộ thị trường. Nội dung của yêu cầu chào giá được quy định trong quy trình giao dịch trái phiếu tại HASTC. Đối với giao dịch thỏa thuận thông thường, sau khi đã thỏa thuận xong, giao dịch được thực hiện theo nguyên tắc bên bán nhập lệnh giao dịch vào hệ thống và bên mua xác nhận lệnh giao dịch thoả thuận. Nội dung báo cáo giao dịch cũng được quy định trong Quy trình Giao dịch trái phiếu tại HASTC.

Về việc phát hành trái phiếu chính phủ ngắn hạn (dưới 2 năm), các chuyên gia thuộc Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) kiến nghị chỉ nên cho các tổ chức tài chính trong nước tham gia đấu thầu mua trái phiếu, Ngân hàng Nhà nước nên có chính sách giới hạn việc nhà đầu tư nước ngoài mua các loại trái phiếu ngắn hạn do hệ thống ngân hàng thương mại phát hành như kỳ phiếu, chứng chỉ tiền gửi... và cần khuyến khích các ngân hàng thương mại cổ phần phát hành trái phiếu chuyển đổi cho nhà đầu tư nước ngoài hay trái phiếu dài hạn từ 5 năm trở lên.

(Theo TBKTVN)