Trung tâm Lưu ký chứng khoán (TTLK) vừa hoàn thành dự thảo 5 quy chế về hoạt động lưu ký và đưa ra lấy ý kiến các thành viên lưu ký (TVLK), các DN niêm yết (DNNY). Sau khi có sự phê chuẩn của UBCK, 5 quy chế trên sẽ được TTLK ban hành, dự kiến ngay trong tháng 2 này. Vậy hoạt động lưu ký tới đây có điểm gì mới?

Giảm lãi suất sử dụng tiền từ Quỹ hỗ trợ thanh toán

Điểm mới nhất là việc Lưu ký chứng khoán (LKCK) trên cả hai sàn HOSE và HASTC (và cả cổ phiếu các công ty đại chúng sau này) đều theo một quy chế thống nhất. Trước đây, khi niêm yết tại mỗi sàn có một quy chế riêng do TTLK và chi nhánh của Trung tâm tại TP. HCM thực hiện. Cách làm mới này sẽ giảm các thủ tục khi DN chuyển sàn từ HASTC vào HOSE và ngược lại; cũng như đối với các công ty đại chúng chưa niêm yết.

Điểm mới thứ 2 tại Quy chế thành viên là các TVLK sẽ ký hợp đồng cung cấp dịch vụ với TTLK. Điều này nhằm ràng buộc trách nhiệm giữa hai bên và chuẩn bị cho việc TTLK chuyển sang hoạt động theo mô hình công ty. Cũng tại dự thảo quy chế này, lần đầu tiên TTLK được xử lý vi phạm đối với các thành viên; nhẹ là nhắc nhở, nặng có thể thu hồi, tạm đình chỉ một số hoạt động. Trước đây muốn phạt, Trung tâm phải xin phép UBCK.

Đồng thời, lần đầu tiên, tại dự thảo Quy chế lưu ký đã dành 1 chương về mở tài khoản lưu ký đối với một số đối tượng đặc biệt: công ty bảo hiểm 100% vốn nước ngoài, công ty quản lý quỹ. Công ty quản lý quỹ phải mở tài khoản lưu ký chứng khoán tách biệt cho công ty và từng quỹ đầu tư chứng khoán do công ty quản lý. Trường hợp quản lý danh mục đầu tư, công ty quản lý quỹ phải mở 2 tài khoản lưu ký chứng khoán đứng tên công ty tại ngân hàng lưu ký, bao gồm 1 tài khoản ủy thác cho nhà đầu tư trong nước, 1 tài khoản ủy thác cho nhà đầu tư nước ngoài.

Công ty bảo hiểm 100% vốn nước ngoài được mở 2 tài khoản lưu ký chứng khoán tại 1 TVLK để quản lý tách biệt các khoản đầu tư từ nguồn vốn chủ sở hữu và từ nguồn phí bảo hiểm khi thực hiện đầu tư trên thị trường chứng khoán. Trường hợp công ty bảo hiểm 100% vốn đầu tư nước ngoài là thành viên mở tài khoản trực tiếp phải đóng tài khoản lưu ký mở trực tiếp tại TTLK để thực hiện mở tách biệt 2 tài khoản lưu ký chứng khoán theo quy định trên.

Đối với tài khoản đầu tư từ nguồn vốn chủ sở hữu, công ty bảo hiểm 100% vốn nước ngoài phải thực hiện đăng ký mã số giao dịch chứng khoán trước khi làm thủ tục mở tài khoản lưu ký.

Tại Quy chế thanh toán bù trừ chứng khoán một điểm mới rất đáng chú ý là, thành viên sử dụng tiền từ Quỹ hỗ trợ thanh toán chịu mức lãi là 0,1%/ngày tính từ thời điểm sử dụng tiền của Quỹ hỗ trợ thanh toán và có trách nhiệm hoàn trả số tiền nhận hỗ trợ trong vòng 5 ngày kể từ ngày sử dụng tiền của Quỹ. Trước đây, mức lãi suất này lên đến 1%.

Về đăng ký chứng khoán, tổ chức phát hành chỉ được thực hiện xác nhận chuyển quyền sở hữu chứng khoán khi có sự chấp thuận của TTLK. Điều này nhằm đảm bảo tính chính xác, thống nhất trong hồ sơ đăng ký nộp tại TTLK, kể từ ngày chốt danh sách người sở hữu để đăng ký chứng khoán tại TTLK.

Chưa thể rút ngắn thời gian thanh toán

Những điểm mới nêu trên đã phần nào khắc phục những vướng mắc trước đây của các TVLK. Mặc dù có một số điểm mới, nhưng điều NĐT mong đợi là được trực tiếp mở tài khoản tại TTLK, thay vì mở tại các CTCK vẫn chưa thể thực hiện. Giải thích điều này, một chuyên viên của TTLK cho biết, hiện vẫn phải thực hiện lưu ký theo mô hình hai cấp là do hệ thống công nghệ của Trung tâm chưa cho phép. Hiện cùng với việc xây dựng hệ thống công nghệ mới, Trung tâm sẽ xây dựng mô hình quản lý một cấp. Như vậy trước mắt, NĐT vẫn phải để cho các CTCK quản lý tài khoản chứng khoán.

Một điểm đáng chú ý nữa là thời gian thanh toán đối với giao dịch của CP và chứng chỉ quỹ vẫn là T+3. Theo nhiều NĐT thì cần rút ngắn thời gian thanh toán xuống để tăng tính thanh khoản cho thị trường cũng như đảm bảo quyền lợi cho họ. Biên độ 5% trên sàn HOSE và 10% tại HASTC là khá an toàn, việc rút ngắn thời gian thanh toán, giao dịch chứng khoán khó gây biến động lớn cho thị trường. Nhưng do sự khác nhau về công nghệ, trình độ của các CTCK nên vẫn kéo dài thời gian thanh toán.

Cũng có ý kiến cho rằng, nên cho phép NĐT được mở hai tài khoản để họ có điều kiện lựa chọn các CTCK có dịch vụ tốt hơn. Và trong trường hợp họ bán một loại CP tại tài khoản này với giá cao nhưng đến cuối phiên giá xuống thấp thì có thể mua vào chính CP đó. “Điều này làm tăng tính thanh khoản cho thị trường và tạo thêm cơ hội đầu tư. Việc mở 2 tài khoản khó xảy ra làm giá, vì để làm giá phải có liên minh và giao dịch với số lượng lớn - điều này rất dễ phát hiện”, một NĐT khẳng định. Đây cũng là một ý kiến đáng để TTLK quan tâm và nghiên cứu xem xét, sửa đổi trước khi chính thức ban hành 5 quy chế hoạt động lưu ký. Bên cạnh đó, trong bối cảnh thị trường đang điều chỉnh giảm sâu, UBCK cũng có chủ trương cho phép NĐT được mở nhiều tài khoản để tăng tính thanh khoản cho thị trường.

(Theo DauTuChungKhoan)