Lỗi giao dịch 'đi lên' cùng Vn-Index

Từ giữa tháng sáu, khi hàn thử biểu có tín hiệu ấm dần lên thì đại diện giao dịch của các công ty chứng khoán tại HOSE cũng "đua nhau" vi phạm. Phần lớn các lỗi vi phạm của các công ty chứng khoán trong tháng sáu đều là hủy lệnh trong cùng đợt khớp lệnh định kỳ. Ngoài ra còn có lỗi chèn sai thứ tự lệnh của công ty và khách hàng (theo quy định, các công ty phải ưu tiên lệnh của khách hàng).

Trong danh sách có cả những công ty chứng khoán lớn hoặc đã có kinh nghiệm hoạt động như Bảo Việt hay SSI... "Anh cả" SSI trong 3 tháng gần đây đều có tên trong "bảng phong thần", riêng tháng 6 vừa qua đã 2 lần vi phạm.

Nhà đầu tư nhỏ thường có lợi thế về tính linh hoạt nhưng lại luôn chậm chân trước các diễn biễn của thị trường. Ảnh: Hoàng Hà.

Tính chung tháng sáu, HOSE phải đình chỉ tư cách đại diện sàn 3 tháng đối với đại diện của 2 công ty chứng khoán, đồng thời cảnh cáo đại diện của 6 công ty chứng khoán khác.

Theo nhận định của anh Long, một nhà đầu tư tại Công ty Chứng khoán An Bình, những lỗi hủy lệnh kể trên nếu là cố ý, có thể sẽ tạo lỗ hổng để các nhà đầu tư lớn và tổ chức lũng đoạn thị trường.

Anh phân tích, giả sử một đại gia muốn gom một lượng chứng khoán lớn. Đối tượng này sẽ đặt lệnh bán cổ phiếu trên một cách ồ ạt trong đợt khớp lệnh định kỳ, thường với giá sàn hoặc ATO (ATC), đẩy giá cổ phiếu xuống giá sàn. Những nhà đầu tư khác khi thấy có dấu hiệu bán ra như vậy sẽ dao động tâm lý và nghĩ rằng diễn biến của mã chứng khoán trên sẽ xấu đi trong những phiên tiếp theo. Vì vậy họ đặt lệnh bán theo cũng với giá thấp.

Đến thời điểm sát giờ kết thúc của đợt khớp lệnh định kỳ, lệnh của đại gia trên có thể được các đại diện sàn hủy và đồng thời một lệnh mua lớn từ một tài khoản khác được đặt vào hệ thống. Lệnh này sẽ mua hết toàn bộ các lệnh bán giá thấp do các nhà đầu tư nhỏ bị cuốn theo lệnh của nhà đầu tư lớn. Từ đó giúp đối tượng trên mua được cổ phiếu với giá rẻ.

Tương tự, nếu muốn bán cổ phiếu, đối tượng có tiểm lực tài chính lớn sẽ đặt lệnh mua giá trần để dụ các nhà đầu tư khác mua theo. Bằng cách hủy lệnh mua của mình và tung lệnh bán từ một tài khoản khác vào hệ thống, họ có thể bán cổ phiếu của mình với giá cao nhất trong phiên.

Ngoài ra theo anh Long, hiện còn có tình trạng các công ty chứng khoán chèn lệnh của nhà đầu tư lớn lên trước lệnh của các nhà đầu tư nhỏ. Anh nhận định tình trạng chèn có thể được thực hiện với các lệnh mua hoặc bán giá ATO trong đợt khớp lệnh mở cửa. Thông thường hệ thống của các công ty nhận lệnh vào 8h sáng, trước 30 phút so với thời điểm thị trường mở cửa. Với những cổ phiếu "hot", được nhiều người mua thì nhà đầu tư cá nhân thường đặt lệnh rất sớm. Tuy vậy nếu tính trung thực trong thứ tự lệnh không được tuân thủ thì nhà đầu tư các nhân vẫn phải đứng sau các lệnh lớn.

Nhiều nhà đầu tư bức xúc cho rằng sai phạm quy định giao dịch của các công ty chứng khoán sẽ ảnh hưởng xấu tới tính minh bạch, lành mạnh của thị trường.

Trước vấn đề này, ông Nguyễn Mạnh Hùng, Phó Giám đốc phụ trách Giao dịch của HOSE, cho biết hiện sở chỉ có thể kiểm soát việc liệu các công ty chứng khoán có chèn lệnh của mình lên trước lệnh của khác hàng. Còn việc các công ty có chấp hành quy định về thứ tự lệnh của các nhà đầu thuộc công ty hay không thì sở không thể kiểm soát những vi phạm này ngay trong ngày giao dịch.

Theo ông Hùng, những lỗi kiểu này chỉ có thể được làm rõ nếu tổ chức thanh tra kiểm tra tại từng công ty. Mà điều này khi được thực hiện thì đã thường là muộn vì những hành vi trên đã được thực hiện rồi.

Trao đổi với VnExpress, ông Nguyễn Duy Hưng, Tổng Giám đốc Công ty Chứng khoán Sài Gòn SSI, các lỗi trên chủ yếu đều do sai sót cá nhân của các đại diện sàn. "Các công ty chứng khoán thường không bao giờ có mục đích tiếp tay cho bất kỳ đối tượng nào để lũng đoạn thị trường. Nhất là với những công ty lớn, có uy tín, và có số lượng tài khoản đông đảo, thì tính minh bạch của thị trường và lòng tin của nhà đầu tư mới là đảm bảo cho nguồn lợi của công ty".

Xuân Hòa-Vnexpress